پارک ملی کویر یکی از بزرگترین پارک های ملی در کشور در جنوب غربی شهرستان گرمسار از مهم‌ترین زیستگاه‌های کویری و بیابانی در ایران است که بیش از نیم قرن از آغاز حفاظت آن می‌گذرد و از سال ۱۳۴۳ به‌عنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت قرار گرفت. این منطقه نزدیک ترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی به پایتخت است.

به گزارش سایت خبری محیط زیست ایران (IENA)، مجموعه پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر در سال ۱۳۵۴ به دبیر خانه یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره معرفی و در مجامع بین‌المللی نیز ثبت شد و در حال حاضر دارای طرح جامع و تفضیلی مدیریت است. ذخیرگاه زیست‌کره کویر که بخش عمده‌ای از آن در شهرستان گرمسار از استان سمنان و قسمت‌های کوچکی هم در استان‌های تهران، قم و اصفهان قرار دارد، از شمال به اراضی کشاورزی جنوب ورامین و گرمسار و کوه گوگرد، از غرب به چالاب‌های کویری دشت کویر و از جنوب به چالاب‌های کویری و دشت‌های سیلابی و از شرق به دریاچه نمک و دشت‌های سیلابی شمال آن محدود می‌شود.

بنابر اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، در سطح ملی این ذخیره‌گاه در دو طبقه پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر مرکزی متمایز است که از سال ۱۳۴۳ تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفته است و پارک ملی آن با مساحت ۴۴۲ هزار و ۲۱۲ هکتار، محدوده زون مرکزی ذخیره گاه زیست‌کره را شامل می‌شود.

ذخیره‌گاه زیست‌کره کویر مرکزی مجموعه‌ای از زیستگاه های بیابانی را در خود جای داده که در فاصله بین دریاچه نمک و دشت کویر واقع شده است. این منطقه دارای اقلیم خشک سرد در مناطق پست و اقلیم نیمه خشک سرد در مناطق مرتفع و به‌طور کل از اوایل آذر ماه تا اواخر اسفند مرطوب و سایر ماه‌های سال خشک است.

متوسط بارندگی این منطقه حدود ۱۳۰میلی متر است. ذخیره گاه کویر مرکزی به نسبت دشتی است که در میان آن تپه‌ها و کوه‌های کم ارتفاع وجود دارد. مرتفع‌ترین قله در پارک ملی سیاه کوه به ارتفاع ۱۸۶۵ متر است که در بخش میانی پارک ملی و در شرق دریاچه نمک واقع شده و پست‌ترین محل در ساحل دشت کویر و در محل تخلیه رودخانه ورگی به ارتفاع ۷۴۰ متر است.

این منطقه شامل دشت‌های وسیع و ارتفاعات متعدد است که از نظر تقسیم‌بندی زیستگاه‌های حیات وحش ایران شامل زیستگاه‌های بیابانی، استپی و کوهستانی محسوب می‌شود. دامنه‌ها و دشت‌های منطقه زیستگاه پستانداران با ارزش نظیر یوز پلنگ آسیایی، جبیر، روباه شنی و گربه شنی است که در گذشته گونه فرد سم گورخر ایرانی نیز در این منطقه زیست می‌کرده است همچنین تنها زیستگاه آبی منطقه تالاب بندعلیخان است که پذیرای پرندگان مهاجر در بازه زمانی مهاجرت است.

ذخیره‌گاه زیست کره کویر علاوه‌بر اینکه تنها زیستگاه وزغ کویری ایران، زیستگاه قوچ و میش و کل و بز است. در این منطقه ۳۱ گونه ‌پستاندار، ۱۳۱ گونه ‌پرنده، ۳ گونه خزنده و یک گونه دوزیست شناسایی شده‌اند.

همچنین در این منطقه ۲۰۵ گونه گیاهی شامل ۲۷ گونه درختی و درختچه‌ای، ۱۴۵ گونه علفی، ۱۵ گونه گندمی و ۲۶ گونه بوته‌ای شناسایی شده و دارای ۴۴ حلقه چشمه دائم، ۹ حلقه چاه با نصب تلمبه بادی، یک رودخانه و ۶ مسیل است.

پرندگان مهم منطقه را هوبره، کبک، باقرقره، تیهو، شبگرد، کبوتر وحشی، جغد و انواع پرندگان شکاری و مهاجر  شامل می‌شوند.  این منطقه به سبب اقلیم خشک و بیابانی شامل جوامع گیاهی کویری، نیمه‌کویری و گیاهان شور پسند بیابانی است که در برخی مناطق سیمای استپی نیز به خود می‌گیرد. پوشش گیاهی منطقه شامل درمنه، شیر خشت، گون، گرگ تیغ، خنجک، اشنان، قیچ، اسفند، تاغ، پرند، جارو، خار شتر علف شور، و اسکنبیل است و در اطراف چشمه‌ها نیز انواع گرامینه، نی، سارو، گز، جگن و آتریپلکس مشاهده می‌شود.

پارک ملی کویر مرکزی در منطقه بیابانی و کویری قرار دارد و دارای بهار، تابستان و پاییز گرم و زمستانی نسبت معتدل است.  این منطقه شامل رشته کوه‌ها، ارتفاعات، دشت‌های وسیع، آبرفتی، اراضی بیابانی سنگلاخی، شنی و اراضی شور و حداکثر ارتفاع آن سیاه کوه با ارتفاع بالغ بر  ۲۰۰۰ متر و حداقل آن در دشت‌ها ۸۰۰ متر از سطح دریا است.

*نکات قابل توجه برای حضور در پارک ملی کویر مرکزی :

- رعایت سرعت مجاز حداکثر ۳۰ کیلومتری (در شب) و ۵۰ کیلومتری(در روز) و عدم خروج وسایل نقلیه از جاده‌های پارک و عدم توقف غیر ضروری در مسیرهای ماشین‌روی داخل پارک.

-  خودداری از پرپایی آتش در پارک و عدم بروز خسارت به پوشش گیاهی و حیات جانوری و راهپیمایی در مسیرهای تعیین شده (پاکوب شده).

- رعایت فاصله مناسب از حیات وحش و اطلاع رسانی به عوامل پارک در صورت مشاهده هر گونه آسیب به زیستگاه و حیات وحش منطقه.

- ممنوعیت خروج گونه‌های گیاهی، جانوری و فسیل‌ها و نمایه‌های تاریخ طبیعی و اجزای آن‌ها از پارک.

- ممنوعیت هر گونه شست وشو در منابع آبی طبیعی پارک (چشمه ها و آبشخورها و...).

- مدیریت پسماندهای حاصله از گردشگری طبیعی و خروج آنها از داخل پارک.

- رعایت شئونات اخلاقی و اسلامی وقوانین و مقررات زیست محیطی در پارک.

انتهای ‌پیام