ایران دارای اقلیمی گرم و خشک است که هرساله نیز به دلیل افزایش گرمایش زمین، گرمای بیشتری را تجربه می‌کند. این تغییرات که باعث مواجهه کشور با افزایش تبخیر و کاهش بارندگی‌ها شده، می‌تواند کشور را در دل بحران کم‌آبی رها کند. این امر باعث تامین آب مورد نیاز از طریق حفر چاه‌های بی رویه و مصرف آب‌های تجدیدناپذیر شده که با عدم کنترل ‌و مدیریت این امور، آینده‌ای ناخوشایند برای نسل‌های بعد پیش‌بینی می شود.

به گزارش سایت خبری محیط زیست ایران (IENA) به نقل از ایسنا، یکی از مشکلات اساسی و چالش‌هایی که ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند کمبود آب است زیرا ایران از نظر موقعیت جغرافیایی کشوری خشک و نیمه خشک محسوب می‌شود و میزان بارندگی و شرایط تبخیری آن نسبت به میانگین جهانی بسیار بالاتر است. علاوه بر شرایط جغرافیایی خشک، استفاده نادرست از منابع آبی موجب شده ایران مشکلات جدی بحران آب را تجربه کند.

در ادامه به ۲۳ نکته درباره آب و بحران کم آبی اشاره خواهیم کرد.


*ایران در حال تجربه یک دوره خشکسالی ۲۴ ماهه است و به‌طور قطع این بازه زمانی طولانی خشکسالی و بارش‌های کمتر از نرمال، بر مجموع آب‌هایی که در اختیار داریم به‌خصوص آب‌های سطحی، کشاورزی، ورودی سدها و میزان انباشت آب پشت سدها تاثیر منفی می‌گذارد.

*ایران جزو کشورهایی است که به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی در سال ۲۰۲۵ با بحران شدید آب مواجه می‌شود و در سال ۲۰۴۰ به نهایت حد بحران شدید آب می‌رسد.

*هم اکنون منابع آبی از نظر کمیت، کیفیت و برداشت بی‌رویه از دشت‌ها در وضعیت فوق بحرانی قرار دارد.

*در حال حاضر حفر چاه‌های غیرمجاز یکی از مسائلی است که باعث وضعیت ناپایدار منابع آبی کشور و بحران آب می‌شود.

*در یک دهه گذشته ۹۱ هزار حلقه چاه غیرمجاز در راستای اجرای طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی مسدود و از برداشت غیرمجاز ۳.۲ میلیارد مترمکعب آب در سال از دشت‌های کشور جلوگیری شده است.

*تعدد چاه‌های غیرقانونی ناشی از کمبود اعتبارات و جدی نگرفتن این موضوع توسط وزارت نیرو است.

*طی اقدامی در تهران‌بزرگ، به وسیله آگهی و رفتن به منازل، کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی حدود ۱۴ هزار چاه غیرمجاز شناسایی شد. اکثر چاه‌ها خانگی و یا متعلق به واحدهای صنعتی با دبی بسیار کم بودند؛ به طوری که این ۱۴ هزار چاه، کمتر از ۲۰ میلیون مترمکعب خروجی و استحصال آب داشت.

*به‌طور کلی منابع آب کشور شرایط بسیار ناپایداری دارند. آبخوان‌ها در حال شورشدن و رو به اتمام هستند

*تقلیل مصرف آب باعث جاری شدن آب در رودخانه‌ها  و آب جاری در رودخانه‌ها باعث نفوذ آب به آبخوان‌ها می‌شود و با سیراب شدن آبخوان‌ها منابع آب زیرزمینی تجدید و تراز آب بالا می‌آید.

*به موازات تقلیل مصرف آب و شکل‌گیری این فرآیند، باید چاه‌ها را نیز کنترل و پروانه‌های بهره‌برداری را تعدیل کرد.

*آب‌های زیرزمینی که حفر چاه‌های بی‌رویه برای مصرف آب از آن‌ها افزایش یافته است، به دو نوع دینامیک و استاتیک تقسیم می‌شوند.

*آب‌های دینامیک تجدیدپذیر هستند اما آب‌های استاتیک تجدیدناپذیرند.

* آب‌های دینامیک روی استاتیک قرار گرفته‌اند که ما تنها مجاز به بهره برداری از منابع دینامیک هستیم چرا که تجدید پذیرهستند و تجاوز به آب‌های استاتیک غیرمجاز است چرا که این آب‌ها متعلق به نسل‌های آینده است.

* در ایران همه آب دینامیک مصرف شده است و نیمی از آب‌های استاتیک نیز مورد بهره برداری قرار گرفته‌اند.

* جایگزینی و شارژ کردن منابع آب استاتیک بسیارسخت و زمانبر است حتی ممکن است نیم قرن به طول بینجامد اما منابع دینامیک به‌سادگی قابل تجدید هستند.

* نمونه واقعی بهره‌برداری درست از آب‌های دینامیک سیستم قنات است که گذشتگان از آن‌ استفاده می‌کردند اما در سال‌های گذشته ۹۰۰ هزار چاهی که نیمی از آن‌ها غیرمجازند، در کشور زده شده است.

*ما مجاز هستیم که ۷۰ درصد آب‌های زیرزمینی و سطحی تجدیدپذیر را مصرف کنیم.

*اما  هم اکنون در برخی مناطق مثل فلات مرکزی ما از ۱۰۰ درصد هم فراتر رفتیم این درحالیست که برخی کشورهای دنیا  ۲۰  تا ۴۰ درصد از این منابع را مصرف می‌کنند. ما آب‌های زیرزمینی دینامیک را بلعیده‌ و به سراغ منابع استاتیک رفته‌ایم.

* از عوامل دیگر تاثیرگذار در تشدید بحران کم آبی مصرف بی رویه، بهره برداری غیراصولی و کاشت محصولات کشاورزی آب‌بر است که سبب شد تا خسارتی عظیم - که در طول تاریخ چندهزارساله کشور ما بی‌سابقه است - اتفاق بیفتد.

*مدیریت مصرف آب با اولویت تامین آب شرب،‌ پرهیز از کشت محصولات پرآب‌بر به‌خصوص در حوضه‌های آبریزی که با کاهش شدید حجم ذخایر آب مواجه شده‌اند، اتخاذ تدابیر لازم برای سازگاری با اقلیم در راستای سند سازگاری با اقلیم، آگاهی‌رسانی و توجه مردم به کم‌آبی ممکن می‌شود.

*یکی دیگراز راه‌هایی که می‌توان به وسیله آن از مصرف بی رویه آب و آسیب به زندگی جوامع محلی نیز جلوگیری کرد، اجرای طرح‌های آبخیزداری است.

*آبخیزداری می‌تواند برای مردم تمام روستاها و شهرهای یک حوزه آبخیز امکان زندگی و معیشت را میسر کند و موثرترین راه برای حفظ امنیت غذایی و زیستی در کشور است.

*با نگاهی جامع و کلی به ابرچالش آب که با توجه به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی همه کشورهای دنیا را درگیر کرده است، در می‌یابیم که لازم است بیش از پیش به نحوه درست استفاده از منابع آبی توجه کرد تا به توسعه پایدار رسید.

انتهای پیام