قطب شمال، یک منطقه قطبی واقع در منتهی الیه شمالی کره زمین است که بیشترین تأثیر را از تغییرات آب و هوای جهانی در سال های اخیر متحمل شده و این وضعیت منجر به ذوب سریع یخ ها و گرم شدن این ناحیه وسیع جغرافیایی و همچنین تأثیر بر حیات وحش آن به ویژه خرس‌های قطبی شده است.

به گزارش سایت خبری محیط زیست ایران (IENA)، خرس‌های قطبی از بزرگ‌ترین شکارچیان روی خشکی هستند که به دلیل کاهش جمعیتشان در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) به عنوان گونه «آسیب‌پذیر» معرفی شده‌اند و به احتمال زیاد در صورت ادامه روند ذوب یخ‌ها زیستگاه خود را در مناطق قطب شمال کانادا، دانمارک (گرینلند)، نروژ، روسیه و ایالات متحده (آلاسکا) از دست خواهند داد.

اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت طی سال های اخیر در بسیاری از تحقیقات خود از دستگاه ردیابی قلاده GPS برای نظارت و مطالعه در زمینه از دست رفتن زیستگاه خرس های قطبی و یخ های دریا استفاده کرده است.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که اگر انتشار کربن کاهش نیابد، خرس های قطبی در بسیاری از مناطق قطبی ممکن است تا پایان قرن جاری منقرض شوند.

در طول سومین اکسپدیشن ملی تحقیقات علمی قطب شمال تحت نظارت موسسه تحقیقات قطبی ترکیه، دانشمندان زیستگاه های حیات وحش قطبی را مشاهده و گزارش هایی را در طول سفر ارائه کردند.

مشاهدات زنده انجام شده در مناطق قطبی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است زیرا به عنوان مقدمات اولیه برای تحقیقات جامع در سفرهای آتی عمل می کنند.

کارشناسان کاهش زیستگاه خرس های قطبی در قطب شمال را که پناهگاه گونه های دیگر است به تغییرات آب و هوای جهانی و متعاقب آن ذوب شدن یخ های دریا نسبت می دهند.       

تکامل خرس های قطبی در نیمکره شمالی

قطب شمال تنها منطقه ای است که موجودات قطبی می توانند به زندگی خود در آنجا ادامه دهند. کارشناسان خاطرنشان می کنند که خرس های قطبی منحصر به قطب شمال هستند و در آنجا تکامل یافته اند و زندگی خود را جز در فصول تولید مثل عمدتا روی یخ دریا گذرانده اند.

اگرچه ممکن است به نظر برسد که خرس‌های قطبی می‌توانند به راحتی در نیمکره جنوبی غذا پیدا کنند اما دانشمندان استدلال می‌کنند که این وضعیت می‌تواند منجر به فروپاشی اکولوژیکی شود.

تغییرات آب و هوایی بر رفتارهای مرتبط با شکار خرس‌های قطبی تأثیر می گذارد.

«فک حلقه دار»، گونه جانوری دیگری که در دریای قطب شمال زندگی می کنند، طعمه مهمی برای خرس های قطبی هستند.

فک های حلقه دار و توله هایشان از یخ دریا، هم به عنوان شکارگاه و هم به عنوان مخفیگاه استفاده می کنند. ذوب شدن یخ های دریا به تدریج این مخفیگاه ها را از بین می برد و فک های حلقه دار را در برابر شکار آسیب پذیر می کند.

کاهش قابل توجه یخ دریای قطب شمال

پروفسور «بورکو اوزوی»، هماهنگ کننده سومین اکسپدیشن ملی تحقیقات علمی قطب شمال در مورد تنوع حیات در منطقه قطبی با خبرگزاری آناتولی گفت و گو کرده و بر تفاوت های قابل توجه بین قطب شمال و قطب جنوب تاکید کرده است.

اوزوی خاطر نشان کرد که قطب شمال و قطب جنوب نه تنها از نظر اقیانوس ها و قاره ها بلکه در تنوع قابل توجه گونه های ساکن در این دو منطقه نیز با هم تفاوت دارند. پنگوئن ها در جنوب گونه غالب هستند در حالی که خرس های قطبی در شمال یافت می شوند.

او خاطرنشان کرد که حیات وحش موجود در قطب جنوب از انسان نمی ترسد، بر خلاف قطب شمال که در آن حیوانات بیشتر در مواجه با انسان رم می‌کنند و تمایل به فرار دارند.

وی در عین حال بر اهمیت یخ دریا برای خرس‌های قطبی تاکید کرد. یخ دریا به این شکارچیان قطبی اجازه می‌دهد که روی اقیانوس سفر کرده و ماهی‌ها را صید کنند. با این حال با ذوب شدن یخ های دریا، بقای خرس های قطبی به خطر می افتد.

وی افزود: از طریق تحقیقات و مشاهدات خود متوجه شدیم که کاهش قابل توجهی در حجم یخ های دریای قطب شمال رخ داده و می بینیم که خرس های قطبی که برای استراتژی های شکار به یخ دریا متکی هستند نیز عمیقا تحت تأثیر این پدیده قرار گرفته‌اند.

اوزوی اظهار کرد: اینها پیامدهای تغییرات آب و هوایی است. این فقط خرس های قطبی نیستند که تحت تأثیر قرار می گیرند بلکه اکوسیستم های موجود در دریا و خشکی در هر حال از این تغییرات اقلیمی متاثر خواهند شد.

اهمیت یخ دریا برای خرس های قطبی

«اوزگون اوکتار» که تیم اعزامی تحقیقاتی علمی را رهبری می کرد، یخ دریا را به عنوان یک عنصر جغرافیایی حیاتی برای خرس های قطبی توصیف کرد و افزود که حدود یک سوم این یخ ‌ها در قطب شمال از بین رفته است.

اوکتار گفت: ما شاهد بودیم که خرس‌های قطبی روی یخ به سمت کشتی ما می‌آمدند و تنها قصدشان این بود که غذا دریافت کنند. خرس‌های قطبی که ما با آنها روبرو شدیم، یک خرس قطبی مادر و توله‌اش بودند. خرس‌های قطبی توله‌های خود را در طول دو تا سه سال آموزش داده و به آنها نحوه شکار و زنده ماندن در مناطق مختلف را یاد می دهند.

وی اظهار کرد: با این حال، ما می دانیم که تا دهه ۲۰۳۰ میلادی به ویژه در طول فصل تابستان، یخ دریایی در قطب شمال باقی نخواهد ماند. این بدان معنی است که بسیاری از اطلاعاتی که یک خرس قطبی مادر اکنون به توله‌های خود می دهد ممکن است بعدا برای آنها مفید نباشد.

وی با تاکید بر اینکه ذوب شدن یخ های دریا نشانگر قوی دگرگونی قابل توجهی است، اظهار داشت: در حالی که بخشی از این تغییر در چرخه های طبیعی زمین اتفاق می افتد، ما همچنین می توانیم تأثیر بشر را نیز در این تغییرات مشاهده کنیم.

افزایش بارش برف و باران در قطب شمال

تحقیقاتی به سرپرستی دانشگاه آلاسکا نشان داد که میزان بارش از سال ۱۹۵۰ میلادی به بعد در قطب شمال ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافته که تغییری قابل توجه است.

بر اساس این مطالعه، قطب شمال در همه فصول و همه نواحی شاهد بارش بیشتر است، به طوری که در حواشی آن که دما بالاتر است بارش برف بیشتر جای خود را به باران داده است.

اکتبر ۲۰۲۱ تا سپتامبر ۲۰۲۲ سومین سال پربارش ۷۲ سال اخیر بود.

این ارزیابی در «گزارش ۲۰۲۲ وضعیت قطب شمال» که یک نشریه سالانه متعلق به سازمان علوم اتمسفری و اقیانوسی آمریکاست (نوآآ) تشریح شده است.

این سند، آثار تغییر اقلیم در قطب شمال در ۱۷ سال گذشته را تشریح کرده و نشانگرهای قطبی یا «علائم حیاتی» را تعقیب می کند و امسال برای اولین بار بارش را نیز به فهرست خود افزوده است.

پروفسور «جان والش» از دانشگاه آلاسکا در شهر «فربنکس» در این باره گفت که پراکندگی ایستگاه های نظارتی در قطب شمال به خصوص در اقیانوس، ارزیابی برخی الگوهای آب و هوایی را خیلی سخت کرده بود. اما با دو رویکرد تحلیلی مستقل - استفاده از داده های موجود و یک مدل اقلیمی جهانی - اکنون می توان تصویری قابل فهم ترسیم کرد.

او می گوید: ما همچنین روند رویدادهای بارش شدید را بررسی کردیم. برای مثال، اوتکیاگویک در شمال آلاسکا پربارش ترین روز از زمان ثبت رکوردها را در ماه ژوئیه تجربه کرد.

در بیشتر بخش های قطب شمال، الگوهای مربوط به شدیدترین بارش های یک روزه و پنج روزه از نظر حجم، شدت گرفته است.

در این میان باران یخ به مشکلی بزرگتر بدل می شود. فربنکس، دومین شهر بزرگ آلاسکا، اخیرا ۳۵ میلی متر بارندگی را تجربه کرده است.

پروفسور والش می گوید: زیرساخت های موجود، سیستم تخلیه آب در روستاها یا نواحی شهری برای شرایط گذشته طراحی شده و این موارد جوابگوی شرایط تازه و بارندگی شدیدتر نیست.

دمای بالاتر باعث تبخیر رطوبت بیشتر از اقیانوس می شود که در نهایت به صورت برف و باران ظاهر می شود. اما دمای بالاتر هوا همچنین به معنی ذوب پوشش یخی دریای قطب است به طوری که آب سطحی بیشتری در معرض تبخیر قرار می گیرد و به بارش بیشتر منجر می شود.

گزارش ۲۰۲۲ وضعیت قطب شمال را انجمن ژئوفیزیک آمریکا در جریان نشست پاییزی خود در شیکاگو منتشر کرد.

گرم شدن بی‌سابقه دریای مدیترانه

کارشناسان علوم زیست‌محیطی می‌گویند: دریای مدیترانه نیز در تابستان امسال (۲۰۲۳) از هر زمان دیگری گرم‌تر شده و این گرمای بی‌سابقه نگران‌کننده است.

کارشناسان موسسه اقیانوس‌شناسی اسپانیا می‌گویند: گرم شدن دریای مدیترانه می‌تواند بر شرایط اقلیمی تاثیر بگذارد و به انقراض گونه‌ها منجر شود.

کارشناسان این موسسه که وضعیت اقلیمی و فیزیکی دریای مدیترانه را پایش می‌کنند با اعلام این خبر از تاثیر این پدیده بر شرایط اقلیمی و انقراض گونه‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند.

محققان موسسه اقیانوس‌شناسی اسپانیا هر روز صبح برای نمونه‌برداری راهی ساحل می‌شوند و نمونه آب این دریا را برای انجام تحقیقات آزمایشگاهی جمع می‌کنند. آن‌ها عواملی نظیر میزان pH آب و تعداد میکروارگانیسم‌ها را تجزیه و تحلیل و دمای ساحل را اندازه‌گیری می‌کنند.

بادهای مختلف گاهی آب گرم‌تر و گاهی نیز سردتر را به سواحل جنوب اسپانیا می‌آورند اما به هرحال، روند افزایش دما طی ۴۰ سال گذشته تاییدی است بر این ادعا که دما در این مدت به وضوح، افزایش یافته است.

«مانوئل وارگاس»، یکی از دانشمندان شاغل در موسسه اقیانوس‌شناسی اسپانیا می‌گوید ما در حال حاضر بنا را بر این می‌گذاریم که دما در جنوب دریای مدیترانه در قرن حاضر به میزان دو درجه افزایش خواهد یافت و در شمال دریای مدیترانه حدود چهار درجه بیشتر خواهد شد. دریای مدیترانه، گرمسیری و به بیان دیگر به دماهای کارائیب شبیه خواهد شد.

گرم شدن آب های مدیترانه، کانون تغییرات آب و هوایی

پژوهشگران طی هفته‌های اخیر، شاهد پدیده‌ای بوده‌اند که با عنوان موج گرمای دریایی شناخته می‌شود. دریای مدیترانه در سواحل اسپانیا حدود چهار درجه گرم‌تر از دوره زمانی ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۲ میلادی شده است. در سواحل الجزایر و ایتالیا، آب در برخی مکان‌ها حتی به میزان پنج درجه گرم‌تر شده است. گروه بین‌دولتی تغییر اقلیمی (IPCC) که خطرها و پیامدهای مربوط به تغییرات اقلیمی را رصد می‌کند، مدیترانه را با عنوان «کانون تغییرات اقلیمی» شناخته است.

- آثار زیان‌بار برای اکوسیستم

در اثر این تغییرات، حیات زیر آب از جمله شرایط اسفنج‌ها، مرجان‌ها و جلبک‌های دریایی با خطر بزرگی مواجه شده است؛ به خصوص که دریای مدیترانه در سال گذشته بسیار گرم‌تر از حد معمول بوده است.

در چنین شرایطی کارشناسان اسپانیایی از انقراض دسته‌جمعی اسفنج‌ها، مرجان‌ها و جلبک‌های دریایی خبر داده‌اند.

آن‌ها می‌گویند: این موضوع با توجه به اینکه گیاهان دریایی، چراغ امیدی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی محسوب می‌شوند، بسیار نگران‌کننده است.

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که جلبک‌های دریایی می‌توانند حدود دو برابر بیشتر از جنگل‌های روی زمین، دی‌اکسید کربن ذخیره کنند اما با گرم‌تر شدن آب‌های دریای مدیترانه، دنیای جانوران نیز با مخاطرات تازه‌ای روبرو شده است.

- خطر گسترش گونه های مهاجم

به گفته دانشمندان، در عین حال به نظر می‌رسد شرایط برای برخی از انواع عروس‌دریایی و ماهی‌های گرمسیری مانند «شیرماهی قرمز سمی» بهتر شده است.

گمان می‌رود که این گونه دریایی از طریق کانال سوئز وارد دریای مدیترانه شده باشد و از آن جایی که در دریای مدیترانه، دشمنان طبیعی کمی دارد به راحتی در حال دور کردن گونه‌های بومی از این ناحیه است.

«مانوئل وارگاس» از موسسه اقیانوس‌شناسی اسپانیا می‌گوید: اکوسیستم دریای مدیترانه هزاران سال فرصت داشته تا با شرایط اقلیمی سازگار شود اما اکنون تنها طی ۱۰۰ یا ۱۵۰ سال در آن تغییر به وجود می‌آید.

او تاکید می‌کند: برخی از گونه‌ها از پس این تغییرات بر نخواهند آمد و ما در حال از دست دادن تنوع زیستی هستیم.

- افزایش خطر توفان

افزون بر آنچه که گفته شد، هواشناسان نیز از دمای بالای آب دریای مدیترانه نگران شده‌اند. در پایان ماه ژوئیه، میانگین دمای سطح دریای مدیترانه ۲۸.۷ درجه بود که میزان حرارت بی‌سابقه‌ای به شمار می‌رود. در چنین شرایطی آب، بیشتر از حد معمول در حال تبخیر است و خطر وقوع رخدادهای آب و هوایی سخت، مدام در حال افزایش است.

«کارستن شوانکه»، هواشناس مرکز هواشناسی آلمان در گفتگو با شبکه «آ.اِر.د» این کشور می‌گوید: ما به دلیل دمای بالای آب در اوایل ماه اوت (ماه جاری میلادی) شاهد وقوع توفان‌های عظیمی بودیم و در اسلوونی و در جنوب اتریش نیز سیل داشتیم. به گفته او باید بنا را بر این بگذاریم که در ماه‌های پاییز، توفان‌های بیشتری در کشورهای حاشیه دریای مدیترانه رخ خواهد داد.

این همه در حالی‌ است که گرم شدن دریا در هفته‌های آینده ادامه خواهد یافت، چرا که تابستان هنوز به پایان نرسیده است. هفته گذشته بار دیگر رکورد دما در اسپانیا شکسته شد. در «والنسیا» در دریای مدیترانه، دمای هوا به ۴۶.۸ درجه رسید و رکورد پیشین را به میزان بیش از سه درجه پشت‌ سر گذاشت.

دانشمندان مدت‌هاست هشدار داده‌اند که تغییرات آب و هوایی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای که عمدتا خود ناشی از سوختن سوخت‌های فسیلی است، توالی موج‌های گرما را بیشتر، شدید و کشنده‌تر می‌کند. این دانشمندان سال‌هاست که می‌گویند دولت‌ها باید برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اقدامات جدی انجام دهند.

هشت سال گذشته داغ‌ترین سال‌های ثبت شده در تاریخ کره زمین بوده است. همچنین طبق گفته کارشناسان سازمان جهانی هواشناسی و اداره هواشناسی انگلیس، یکی از پنج سال آینده نیز تقریبا به طور قطع گرم‌ترین سالی بوده که تاکنون ثبت شده است و در همین حال دوره بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷ میلادی گرم‌ترین دوره ثبت‌شده خواهد بود.

انتهای پیام